• Data: 2024-10-10 • Autor: Iryna Kowalczuk
Jestem rozwiedziony. Chciałbym sporządzić testament na rzecz niepełnoletniej córki, której opiekunem prawnym jest moja była żona. Czy mogę to zrobić tak, aby żona nie miała prawa do dysponowania majątkiem, który ewentualnie odziedziczy dziecko? Czy można ustanowić zadządcą testamentu kogoś innego?
Spadkodawca, czyli Pan, może podjąć decyzję dotyczącą wyeliminowania zarządu matki dziecka nad spadkiem odziedziczonym przez nieletniego. Co więcej, nie musi być ona w żaden sposób uzasadniona (np. jakimiś szczególnymi powodami – jak niegospodarność matki dziecka czy trwonienie przez nią majątku). Wiek dziecka nie stanowi żadnej przeszkody, jeśli chodzi o możliwość powołania go do dziedziczenia. Niepełnoletnie dziecko nie będzie mogło jednak zarządzać swoim majątkiem samodzielnie, w pełnym zakresie. Co do zasady, takim spadkiem będą zarządzać jego rodzice (o ile w chwili śmierci spadkodawcy dziecko będzie jeszcze niepełnoletnie – bo dopiero wtedy dojdzie do nabycia spadku przez spadkobierców).
Może Pan jednak wyłączyć taki spadek spod władzy matki dziecka (niepełnoletniego spadkobiercy) już wcześniej. W testamencie można bowiem zastrzec, że przedmioty przypadające dziecku z tytułu testamentu nie będą objęte zarządem sprawowanym przez matkę dziecka. Stanowi o tym art. 102 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz. U. z 1964 r. nr 9, poz. 59 ze zm.; dalej: K.r.o.).
Zgodnie z art. 102 K.r.o. w umowie darowizny albo w testamencie można zastrzec, że przedmioty przypadające dziecku z tytułu darowizny lub testamentu nie będą objęte zarządem sprawowanym przez rodziców. W wypadku, gdy darczyńca lub spadkodawca nie wyznaczył zarządcy, zarząd sprawuje kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy.
Oprócz tego może Pan zgodnie z art. 986 § 1 Kodeksu cywilnego (w skrócie: K.c.) w testamencie powołać wykonawcę testamentu (nie może być wykonawcą testamentu, kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych – czyli osoba ta musi być pełnoletnia).
Wykonawcą testamentu może być osoba dowolnie wybrana przez spadkodawcę, zarówno z kręgu spadkobierców, zapisobierców, jak i spoza tego grona (a więc także osoba trzecia). Jedynym wymaganiem stawianym wykonawcy przez K.c. jest posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych.
Dopuszczalne jest także powołanie wykonawcy testamentu z zaznaczeniem, że gdyby nie chciał on lub nie mógł wykonać związanych z tą funkcją czynności (wykonawca testamentu z ważnych powodów może być zwolniony przez sąd), to wykonawcą tym będzie inna osoba wskazana jednocześnie w testamencie (tzw. wykonawca zastępczy). W akcie notarialnym należy wskazać wykonawcę z imienia i nazwiska, a także podać imiona jego rodziców i miejsce zamieszkania. W testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego powinno unikać się sformułowań ujętych w formie nadziei lub życzenia. Oświadczenia spadkodawcy powinny zawierać sformułowania istotne dla danej czynności prawnej (oznacza to, że należy wskazać konkretnie, że wykonawca testamentu wyda nieruchomość spadkobiercy po ukończeniu przez niego pełnoletniości, np. w przypadku spadkobiercy małoletniego).
Jeżeli spadkodawca nie postanowił inaczej, wykonawca testamentu powinien zarządzać majątkiem spadkowym, a następnie wydać spadkobiercom majątek spadkowy zgodnie z wolą spadkodawcy. W czasie sprawowania zarządu przez wykonawcę testamentu spadkobierca nie może bez zgody wykonawcy rozporządzać przedmiotami należącymi do spadku, może natomiast rozporządzać swoim udziałem w spadku, a także i zaciągać zobowiązania co do przedmiotów spadkowych nawet wbrew woli wykonawcy. Należy zaznaczyć, że koszty zarządu majątkiem spadkowym oraz wynagrodzenie wykonawcy testamentu należą do długów spadkowych.
Wyznaczenie zarządcy spoza rodziny
Pan Jan sporządził testament, w którym cały majątek przeznaczył na swoją niepełnoletnią córkę z pierwszego małżeństwa. Chciał jednak, aby była żona nie miała prawa do zarządzania odziedziczonym przez córkę majątkiem. W testamencie powołał swoją siostrę na zarządcę majątku, zgodnie z przepisami prawa. Dzięki temu siostra Jana, jako osoba pełnoletnia i odpowiedzialna, będzie miała kontrolę nad majątkiem córki do czasu, aż ta osiągnie pełnoletność.
Ochrona majątku przed trwonieniem przez matkę dziecka
Marek, po rozwodzie, obawiał się, że jego była żona może niewłaściwie zarządzać majątkiem ich wspólnej niepełnoletniej córki, gdyby cokolwiek mu się stało. Postanowił więc sporządzić testament, w którym zapisał mieszkanie córce, ale wykluczył żonę z zarządu tym majątkiem. Wyznaczył swojego zaufanego przyjaciela jako zarządcę, który będzie dbał o to, by mieszkanie pozostało w rękach córki do jej pełnoletności.
Zarządca testamentu z powodu konfliktu z byłą żoną
Krzysztof, mając niepełnoletnią córkę z byłego małżeństwa, wiedział, że jego relacje z byłą żoną są na tyle napięte, że nie chciał, aby zarządzała ona jakimkolwiek majątkiem, który odziedziczy córka. W testamencie ustanowił swojego brata wykonawcą testamentu, który miał nie tylko zarządzać majątkiem, ale także zapewnić, że wszystkie środki będą wykorzystane wyłącznie na potrzeby córki.
W testamencie na rzecz niepełnoletniego dziecka możliwe jest wykluczenie rodzica, który sprawuje nad nim opiekę, z zarządu majątkiem odziedziczonym przez dziecko. Spadkodawca może wyznaczyć innego zarządcę, który będzie czuwał nad majątkiem aż do pełnoletności spadkobiercy, co zapewnia lepszą kontrolę nad wykorzystaniem środków zgodnie z wolą testatora. Taka decyzja daje możliwość ochrony majątku i zapobiega nieodpowiedzialnemu zarządzaniu przez drugiego rodzica.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz sporządzanie pism prawnych, dostosowanych do Twoich potrzeb, szybko i wygodnie bez wychodzenia z domu. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać wsparcie w przygotowaniu testamentu, umów i innych dokumentów prawnych. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
