• Data: 2024-12-09 • Autor: Adam Nowak
W jaki sposób dziadek ma spłacić 1/6 wartości mieszkania, które w spadku należy się 10-letniemu wnukowi? Mama 10-latka po śmierci teściowej i ojca chłopca wyprowadziła się z mieszkania. Chodzi o to, czy to ma być np. książeczka PKO, założenie konta wnukowi czy inny sposób?
Po śmierci babci spadek przypadł dziadkowi oraz ich dzieciom. Jeżeli któreś z dzieci zmarło wcześniej, to w jego miejsce wchodzą jego dzieci (tutaj wszedł wnuk).
Dziadek nie może tak po prostu przekazać jakiejś kwoty pieniędzy wnukowi tytułem jego udziału w majątku spadkowym. Ostatecznie bowiem w zamian za spłatę (przekazanie) oczekuje uznania, że stanie się właścicielem udziału, jaki należał do wnuka. Takie przekazanie regulujące wzajemne relacje – czyli ustalenia co do tego, komu co przypada, kto komu płaci oraz w jakiej formie – wymaga dokonania umownego działu spadku.
Wnuk, jako spadkobierca, stał się współwłaścicielem mieszkania, tj. nieruchomości. W związku z czym umowny dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności mieszkania, aby skutkował ustaleniem, że dziadek staje się właścicielem udziału wnuka, a wnuk otrzymuje określoną kwotę tytułem spłaty – wymaga zachowania formy aktu notarialnego.
Stosownie do art. 101 § 3 K.r.o. rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Zarząd majątkiem dziecka obejmuje czynności faktyczne, prawne i procesowe (w postępowaniach sądowych i administracyjnych) dotyczące przedmiotów wchodzących w skład tego majątku, ich nabywania, obciążania i zbywania (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2019 r., III CZP 85/18, OSNC 2020, nr 2, poz. 14). W judykaturze Sądu Najwyższego wyrażone zostało też stanowisko, że przewidziana w art. 101 § 3 K.r.o. konieczność uzyskania zgody dotyczy aktów procesowych o charakterze dyspozycyjnym w sprawach wykraczających poza bieżącą administrację majątkiem dziecka, takich jak cofnięcie pozwu, zrzeczenie się roszczenia, zawarcie ugody (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 9 września 1997 r., I CKU 13/97, niepubl., z dnia 5 lutego 1999 r., III CKN 1202/98, niepubl. i z dnia 27 maja 1998 r., I CKU 181/97, niepubl.).
Zatem czynność prawna dotycząca majątku osoby małoletniej (tutaj chodzi o umowny dział spadku) dokonana bez uzyskania zezwolenia sądu opiekuńczego, jest nieważna i nie może być konwalidowana. Niezależnie od tego wskażę, iż byłby także problem u notariusza. Ten bowiem zażąda zgody sądu opiekuńczego na taką czynność. Albowiem nie chodzi tylko o to, że małoletni ma coś do zyskania, ale przede wszystkim o to, że w zamian za pieniądze wyzbywa się prawa współwłasności mieszkania.
Termin spłaty oraz forma jej dokonania zależna jest od woli stron: tutaj to dziadek oraz matka małoletniego jako jego ustawowa reprezentantka, a także zgody sądu rodzinnego. Spłata może przybrać formę przekazania środków na rachunek matki albo może ona założyć rachunek dla dziecka i wpłata należnych mu środków nastąpi na ten rachunek.
Spłata wnuka poprzez książeczkę oszczędnościową
Dziadek, chcąc uregulować spłatę, założył wnukowi książeczkę oszczędnościową w PKO BP i wpłacił na nią 1/6 wartości mieszkania. Matka dziecka, jako jego ustawowa przedstawicielka, złożyła wniosek do sądu rodzinnego o zgodę na umowny dział spadku. Po uzyskaniu zgody notarialnej, dziadek stał się jedynym właścicielem mieszkania, a wnuk miał zabezpieczone środki na przyszłość.
Przelew środków na konto założone na małoletniego
Dziadek przekazał należną kwotę na nowo założone konto wnuka, nad którym pieczę sprawowała jego matka. Konto było zabezpieczone zgodnie z decyzją sądu rodzinnego, by środki mogły być wykorzystane wyłącznie na potrzeby dziecka. Akt notarialny działu spadku sporządzono po przedstawieniu sądowej zgody.
Spłata wnuka w formie inwestycji edukacyjnej
Zamiast jednorazowej spłaty gotówkowej, dziadek zaproponował wpłaty na specjalny fundusz edukacyjny dla wnuka. Fundusz był uregulowany zgodnie z decyzją sądu rodzinnego i obejmował regularne wpłaty na rzecz przyszłej edukacji dziecka. Sąd zaakceptował tę formę spłaty, uznając ją za korzystną dla małoletniego.
Dział spadku z udziałem małoletniego wymaga szczególnego podejścia, w tym uzyskania zgody sądu rodzinnego na umowne ustalenia. Spłata wnuka przez dziadka może zostać dokonana np. poprzez przelew na rachunek dziecka, założenie książeczki oszczędnościowej lub inwestycję w fundusz edukacyjny, zawsze z poszanowaniem prawa i ochroną interesów małoletniego. Aby zabezpieczyć formalności, niezbędne jest sporządzenie aktu notarialnego.
Potrzebujesz pomocy w sprawach spadkowych lub sporządzeniu pisma do sądu? Opisz swój problem w formularzu pod artykułem, a my przygotujemy dla Ciebie profesjonalne rozwiązanie.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
