• Data: 2024-04-29 • Autor: Tomasz Krupiński
Kilka lat temu zmarła moja babcia, która nie zostawiła testamentu. W chwili śmierci babcia miała męża oraz jedną córkę. Zgodnie z dziedziczeniem ustawowym jej część majątku dziedziczy wdowiec (czyli mój dziadek) oraz córka (moja mama) w równych częściach. Ani dziadek, ani mama nie wystąpili do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku. Miesiąc temu zmarł dziadek. Zostawił odręcznie napisany testament, podpisany i opatrzony datą sporządzenia. W testamencie dziadek określił jako jedynych spadkobierców swoje wnuki (mnie i mojego brata). Mama chciałaby się zrzec swojej części, którą ustawowo odziedziczyła po babci, na naszą rzecz, czyli swoich dzieci. Jaki powinien być schemat postępowania (cała ścieżka formalno-prawna), abyśmy my – wnuki po zmarłych uzyskali cały spadek po dzidkach w równych częściach? W skład majątku wchodzi m.in. nieruchomość.
W celu przyznania wnukom prawa do spadku po dziadkach, konieczne jest na wstępie przeprowadzenie postępowania spadkowego ustalającego prawa poszczególnych spadkobierców do części spadków.
W tym celu, zgodnie z art. 1025 Kodeksu cywilnego, w związku z art. 628 Kodeksu postępowania cywilnego należy złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadków do sądu ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (zwany dalej sądem spadku). Niezależnie od zgonu obojga spadkodawców w różnych terminach, zakładając, że ostatnie miejsce zamieszkania babci jak i dziadka jest tożsame, a co z tego wynika właściwym dla stwierdzenia nabycia spadku będzie ten sam sąd rejonowy, w sprawie obu spadków można złożyć jeden wniosek o stwierdzenie nabycia spadków. W przedmiotowym piśmie procesowym należy wnieść odrębnie o stwierdzenie nabycia spadku po babci oraz o stwierdzenie nabycia spadku po dziadku.
W piśmie zawierającym wnioski o stwierdzenie nabycia spadków należy wskazać spadkodawców wraz z określeniem ostatniego miejsca zamieszkania każdego z nich, daty ich śmierci potwierdzone załączonymi odpisami aktów zgonu oraz wskazać wszystkich spadkobierców odrębnie dla spadku po każdym ze spadkodawców. Ponadto, w razie dziedziczenia ustawowego, do wniosku o stwierdzenie nabycia spadków należy załączyć odpisy aktów urodzenia spadkobierców, celem wykazania koligacji rodzinnych.
We wniosku należy wskazać sposoby dziedziczenia poszczególnych spadkobierców.
W zakresie dotyczącym spadku po babci należy wskazać osoby uprawnione oraz fakt braku odrzucenia oraz przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza przez żadnego z uprawnionych spadkobierców. W zakresie dotyczącym spadku po dziadku, o ile zgodnie z dyspozycją art. 646 § 1 K.p.c. do dnia dzisiejszego nie złożono w sądzie spadku testamentu dziadka, do wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy załączyć przedmiotowy testament wraz z oświadczeniem o braku innych testamentów po spadkodawcy..
Ponieważ zgodnie z informacjami wskazanymi w stanie faktycznym, w wymagalnym prawem terminie 6 miesięcy (vide: art. 1015 § 1 K.c.) córka nie odrzuciła spadku. Brak dokonania powyższej czynności jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku. Tym samym w orzeczeniu kończącym postępowanie spadkowe córka również zostanie wskazana. Zgodnie z przywołanym stanem faktycznym oraz przepisami Kodeksu cywilnego, zakładając występowanie u dziadków wspólności majątkowej, w wyniku postępowania spadkowego zostanie orzeczone przyznanie spadku po babci i dziadku w następujących proporcjach. Córka otrzyma prawo do 1/4 całkowitego majątku dziadków (1/2 spadku po babci) oraz prawo do zachowku w wysokości 1/6 spadku po dziadku, a każde z wnuków otrzyma prawo do 1/2 spadku po dziadku (czyli 3/8 całkowitego majątku dziadków).
Po zakończeniu postępowania dotyczącego stwierdzenia nabycia spadku, zgodnie z art. 1035 K.c., do wspólności majątku spadkowego należy stosować odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Jeden ze spadkobierców na mocy ustaleń wszystkich stron może zostać uprawniony do zarządu nad nim.
W razie woli dokonania podziału majątku spadkowego, dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.
Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.
Jeżeli wolą Pani mamy jest, aby jej część spadku przeszła na rzecz Państwa, czyli wnucząt dziadków, po zakończeniu postępowania spadkowego powinna ona zawrzeć z Państwem umowę o dziale spadku w formie aktu notarialnego – ze względu na wskazany w stanie faktycznym fakt obecności nieruchomości w spadku – a następnie, zgodnie z art. 1051 K.c. powinna dokonać zbycia swojej części spadku na własne dzieci poprzez umowę darowizny.
Jeżeli w wyniku umownego działu spadku Pani mamie nadal przysługiwałoby prawo do nieruchomości bądź jej części, umowa darowizny również powinna być sporządzona w formie aktu notarialnego.
Zarówno po uprawomocnieniu się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, jak i po dokonaniu czynności cywilnoprawnych przeniesienia praw do poszczególnych składników spadku, należy uczynić zadość wymaganym prawem obowiązkom podatkowym.
Dokonanie wskazanych powyżej czynności prawnych zadośćuczyni potrzebie przekazania całości spadku po dziadkach obojgu wnukom, czyli Pani i Pani bratu.
Na marginesie należy zauważyć, że zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, wpis w sprawie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wynosi 50 zł. Jeżeli wnioski o stwierdzenie nabycia obu spadków zostaną zawarte w jednym piśmie, opłatę pobiera się od każdego z nich odrębnie.
Pragnę przypomnieć, że nasz serwis prócz porad prawnych pomaga w przygotowaniu pism procesowych, w tym wniosków o stwierdzenie nabycia spadku. W razie potrzeby przygotowania stosownego pisma prosimy o kontakt z naszym serwisem.
Przedmiotowa porada prawna oparta została na przedstawionym stanie faktycznym, przepisach Kodeksu cywilnego, przepisach Kodeksu postępowania cywilnego oraz przepisach ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Historia Anny i jej rodziny
Anna po śmierci swojej babci i niedługo potem dziadka dowiedziała się, że jej matka chciałaby zrzec się swojej części spadku na rzecz Anny i jej brata. Aby to umożliwić, matka Anny, zgodnie z procedurą, musiała najpierw formalnie zaakceptować spadek, aby później móc go przekazać swoim dzieciom. Proces ten wymagał zgromadzenia odpowiednich dokumentów, takich jak akty zgonu dziadków oraz akty urodzenia Anny i jej brata, które potwierdzały ich pokrewieństwo i prawa do spadku.
Przypadek Jakuba
Jakub, który również został wskazany jako spadkobierca przez swojego dziadka w testamencie, musiał złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku do sądu. Pomimo że jego dziadek zostawił testament, gdzie wyraźnie określił wnuki jako jedynych spadkobierców, Jakub musiał również przekonać sąd o ważności tego dokumentu oraz o braku innych testamentów, które mogłyby ten zmieniać. Było to wymagane do formalnego przyznania prawa do spadku.
Doświadczenie Kasi
Po śmierci dziadków, Kasia i jej rodzeństwo zdecydowali się na wspólny wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Pomimo że ich matka zrezygnowała z własnej części na ich rzecz, cała procedura wymagała formalnego zakończenia procesu spadkowego. To oznaczało dla nich również potrzebę uregulowania kwestii podatkowych związanych ze spadkiem, co wiązało się z dodatkowymi kosztami i zobowiązaniami. Po wszystkich formalnościach, Kasia i jej rodzeństwo mogli przystąpić do podziału majątku, co finalnie zostało zrealizowane poprzez akt notarialny.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
