• Data: 2025-01-19 • Autor: Tomasz Krupiński
Mam ogromny problem. Nie wiem, jak sobie poradzić. W 2020 roku zmarł mój teść – zostawił długi. Złożyliśmy wniosek do sądu w Warszawie o zgodę na odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dzieci. Sąd dał nam taką zgodę w listopadzie 2021 roku. Nie mieliśmy pojęcia, że musimy iść z tym do notariusza. Teraz banki upomniały się o długi, a my nie mamy pisma od notariusza potwierdzającego odrzucenie spadku w imieniu dzieci. Niedawno upłynął termin 6 miesięcy od wydania zgody przez sąd. Co powinniśmy zrobić w tej sytuacji?
Zgodnie z tym, co Pani napisała, w 2020 r. zmarł Pani teść, który zostawił długi. W następstwie tego faktu złożyliście Państwo do sądu wniosek o odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dzieci. Jak rozumiem, sąd wydał postanowienie o wyrażeniu zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego, co nastąpiło w listopadzie 2021 r. W ostatnim czasie banki, w których teść miał długi, zgłosiły się do Państwa jako przedstawicieli ustawowych małoletnich dzieci o uregulowanie zaległych zobowiązań. W związku z wezwaniami banku do zapłaty, jak wynika z pytania, obawia się Pani tego, że banki będą żądać od małoletnich dzieci uregulowania długu po zmarłym teściu.
W tym miejscu muszę Panią uspokoić. Zgodnie ze stanem prawnym istniejącym w polskim porządku prawnym przed 18 października 2015 r. spadkobiercy dziedziczyli długi. Jeżeli jednak spadkodawca (na Pani przykładzie teść) zmarłby nawet jeden dzień po zmianie przepisów, tj. przykładowo w dniu 19 października 2015 r., wówczas nawet brak oświadczenia złożonego w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania do spadku, jest równoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza (art. 1015 § 2 Kodeksu cywilnego). Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza więc nic innego jak ponoszenie odpowiedzialności tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza lub spisie inwentarza stanu czynnego spadku.
Mówiąc prościej, jeżeli Państwo lub Państwa dzieci nie złożyliście albo nawet złożyliście oświadczenie przed sądem lub notariuszem w ciągu sześciu miesięcy od chwili otwarcia spadku, a za tę chwilę uważa się śmierć spadkobiercy, to jest to równoznaczne, oczywiście w świetle nowych znowelizowanych przepisów prawa spadkowego, z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Nie jest to więc przyjęcie spadku wprost, co rodzi odpowiedzialność za długi spadkowe w pełnej wysokości. Innymi słowy, dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza oznacza wyłącznie dziedziczenie do wysokości dziedziczonych aktywów. Jeżeli zatem chodzi o długi spadkowe teścia, to obowiązek spłaty obejmuje wyłącznie wysokość odziedziczonego spadku, jednakże bez długów.
Należy podkreślić, że złożenie spisu inwentarza czy wykazu inwentarza nie jest obowiązkowe. Warto jednak takowy spis sporządzić i złożyć go przed sądem lub notariuszem, co w tym ostatnim wypadku może wiązać się z zapłatą taksy notarialnej. Również komornik może sporządzić taki spis na podstawie postanowienia sądu. Wiąże się to jednak z ponoszeniem opłaty w wysokości 10% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za każdą rozpoczętą godzinę plus podatek VAT w wysokości 23%.
Sporządzenie spisu inwentarza jest o tyle ważne, że określa wprost skład aktywów i pasywów majątku zmarłego spadkobiercy. Co za tym idzie, można w ten sposób określić, do jakiej maksymalnej kwoty będziecie Państwo ewentualnie zobowiązani do spłacenia długu zmarłego wobec banku. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie jest wszakże korzystne w sytuacji, gdy spadkodawca pozostawił po sobie wyłącznie długi. Jeżeli jednak istnieją jakieś aktywa, wówczas spłatę długów będzie Pani dokonywać wyłącznie z istniejących aktywów po zmarłym.
Nie rozumiem jednocześnie skąd przekonanie, że to notariusz jest wyłącznie uprawnionym do sporządzenia oświadczenia o odrzucenia spadku. W polskim porządku prawnym oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku sporządza się nie tylko przed notariuszem, ale także przed właściwym miejscowo sądem. Jeżeli macie Państwo postanowienie z sądu o odrzuceniu spadku przez małoletnie dzieci, to stanowi to wystarczającą podstawę do odrzucenia wszelkich roszczeń banków. W mojej ocenie banki próbują odzyskać swoje długi w drodze swoistego „zastraszania” spadkobierców, gdyż nic innego im nie pozostaje w związku ze znowelizowanymi przepisami. Co warto w tym kontekście podkreślić, to mianowicie to, że zgoda sądu się nie przedawnia i prawomocne postanowienie wciąż zachowuje moc prawną. Tym samym wystarczy, aby Pani przedstawiła bankom prawomocne postanowienie sądu i na tej podstawie banki powinny odstąpić od dalszych wezwań. Jeżeli jednak będą wciąż wysyłać nowe wezwania, należy je po prostu ignorować.
Pozostaje jeszcze jedna istotna kwestia, a konkretnie, czy Państwo złożyliście oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku w terminie 6 miesięcy od chwili otwarcia spadku, tj. od chwili śmierci teścia. Jeżeli nie złożyliście takiego oświadczenia przed sądem albo notariuszem, to i tak dziedziczycie Państwo spadek z dobrodziejstwem inwentarza po upływie wspomnianych wyżej 6 miesięcy. W rezultacie odpowiadacie Państwo wobec banku wyłącznie ze stanu czynnych aktywów, a zatem tego, co teść pozostawił po sobie i co można spieniężyć, nie zaś z pasywów, czyli długów po teściu. To samo dotyczy małoletnich dzieci, nawet gdyby nie złożyły żadnego oświadczenia przed sądem lub notariuszem bądź takie oświadczenie gdzieś zaginęło.
Reasumując, powinniście Państwo sporządzić spis inwentarza w celu oszacowania, czy długi po teściu nie są wyższe od aktywów. Jeżeli aktywów będzie więcej niż długów, to po spłacie banków pozostałe aktywa, jako majątek pozostawiony po zmarłym, staną się Państwa własnością. Jeżeli będzie odwrotnie, proponuję poinformować o tym banki i na tym zakończyć sprawę.
Przykład 1
W 2021 roku pan Andrzej zmarł, pozostawiając po sobie liczne długi. Jego syn, pan Marek, zdecydował się odrzucić spadek, aby uniknąć przejęcia zobowiązań. Marek złożył wniosek do sądu o zgodę na odrzucenie spadku w imieniu swojej 10-letniej córki. Po otrzymaniu zgody sądowej udał się do notariusza, który sporządził dokument potwierdzający odrzucenie spadku. Dzięki temu małoletnia córka została prawnie zwolniona z odpowiedzialności za długi dziadka.
Przykład 2
Pani Ewa, po śmierci ojca, odkryła, że odziedziczyła po nim jedynie długi. Złożyła więc wniosek do sądu o odrzucenie spadku zarówno w swoim imieniu, jak i w imieniu swojego 5-letniego syna. Po otrzymaniu zgody sądu, uznała, że jej obowiązki się skończyły i nie skontaktowała się z notariuszem. Po pewnym czasie banki zaczęły wysyłać wezwania do zapłaty długu, przypisując je również małoletniemu. Dopiero po konsultacji prawnej pani Ewa dowiedziała się, że musi sporządzić akt notarialny, aby odrzucenie spadku było skuteczne w przypadku dziecka.
Przykład 3
Pani Justyna, po śmierci swojego brata, musiała zmierzyć się z jego licznymi długami. Nie będąc zainteresowaną ich przejęciem, postanowiła odrzucić spadek, a jednocześnie chciała to zrobić w imieniu swojego 15-letniego syna. Po otrzymaniu zgody sądu na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego, szybko udała się do notariusza, aby dopełnić formalności. Dzięki temu jej syn został skutecznie zwolniony z ewentualnej odpowiedzialności za długi wujka, a pani Justyna uniknęła problemów z wezwaniami od wierzycieli.
Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka wymaga zgody sądu, a następnie potwierdzenia u notariusza, aby zabezpieczyć dziecko przed odziedziczeniem długów. Warto pamiętać, że pominięcie wizyty u notariusza po uzyskaniu zgody sądu może skutkować problemami z wierzycielami, którzy nadal będą dochodzić swoich roszczeń.
Potrzebujesz pomocy w sprawach spadkowych lub chcesz dowiedzieć się, jak skutecznie zabezpieczyć interesy małoletnich spadkobierców? Opisz swój problem w formularzu pod artykułem, a my pomożemy Ci znaleźć najlepsze rozwiązanie. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
