• Data: 2024-10-20 • Autor: Joanna Korzeniewska
Jestem jednym ze spadkobierców po zmarłym stryju, otrzymałem 1/4 spadku. Natomiast drugi stryj chce mi przekazać swoją część spadku (także 1/4). Jakie są najbardziej korzystne możliwości przekazania majątku w naszej sytuacji: darowizna, sprzedaż, inna forma – jaka? Czy należy to zrobić przed notariuszem, czy przed sądem w trakcie działu spadku? Jestem przed pierwszą rozprawą o ustalenie spadku. Stryjowi zależy, aby pozbyć się niewygodnego dla niego obciążenia. Jakie są możliwości przekazania przez stryja spadku mnie i jakie wiążą się z tym opłaty dla każdej ze stron?
W opisanej sprawie niezbędne będzie odwołanie się do przepisów Kodeksu cywilnego (K.c.). Najpierw oczywiście konieczne będzie przeprowadzenie postępowania spadkowego, co słusznie już zostało przez Państwa uczynione, gdyż bez tego niemożliwe byłyby dalsze działania. Po wydaniu przez sąd spadkowy prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku przez określoną grupę spadkobierców, na mocy art. 1035 K.c., powstaje pomiędzy wszystkimi spadkobiercami współwłasność w częściach ułamkowych. Własność stanowi cała masa spadkowa, a każdy ze spadkobierców ma udział w masie spadkowej. Udziałem tym może dysponować. Istnieje możliwość zbycia, odpłatnie czy też nieodpłatnie, swojego udziału w masie spadkowej. Zgodnie z art. 1051 K.c. spadkobierca, który spadek przyjął, może spadek zbyć w całości lub części i to samo dotyczy udziału spadkowego.
Po wydaniu przez sąd postanowienia o nabyciu spadku przez Pana i stryja konieczne będzie złożenie wniosku o dokonanie działu spadku. Opłata od takiego wniosku wynosi 500 zł, a jeśli zawiera on zgodny plan podziału, wówczas 300 zł. Gdy ma on zawierać podział spadku oraz zniesienie współwłasności, a opłata wynosi wtedy 600 zł, gdy jest zgodny plan podziału (1000 zł, gdy nie ma takiego planu). Oczywiście można starać się o zwolnienie od kosztów sądowych, gdy sytuacja finansowa nie pozwala na poniesienie kosztów bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i swojej rodziny. Opłatę składa wnioskodawca, sąd może podzielić koszty postępowania między uczestników, którymi są wszyscy spadkobiercy.
Inną możliwością jest zawarcie umowy o dział spadku, na podstawie art. 1037 K.c. Zgodnie z jego treścią dział spadku może nastąpić na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami lub na mocy orzeczenia sądu, a gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, wówczas musi być ona zawarta w formie aktu notarialnego. Teoretycznie nie ma więc formy, jednakże niewątpliwie dla bezpieczeństwa powinna być zawarta przynajmniej w formie pisemnej, określać wszystkie (przynajmniej te poważniejsze) składniki majątku. Gdy w grę wchodzi nieruchomość, musi być zawarta u notariusza, a wówczas niewątpliwie koszty byłyby znacznie wyższe niż sprawa w sądzie (przynajmniej jeśli majątek jest większej wartości).
Można również dokonać tego później, po podziale spadku, np. poprzez sprzedaż czy darowiznę. Ponownie, jeśli jest tam nieruchomość, i tak konieczny będzie udział notariusza. Jeśli nie, można to uczynić samodzielnie, spisując odpowiednią umowę. Jeśli nie ma w spadku nieruchomości, jest to rozwiązanie prostsze i tańsze, jednakże jeśli tak, wówczas zrobienie tego w sądzie jest tańsze, choć zajmie więcej czasu (nawet jeśli to będzie jedno posiedzenie prawdopodobnie trzeba będzie poczekać na wyznaczenie terminu).
Oprócz tego niewątpliwym kosztem, jaki trzeba będzie ponieść, jest podatek.
Zgodnie z art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn – podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy na terytorium Polski na podstawie m.in. dziedziczenia czy darowizny. Jako że chodzi o nabycie spadku czy też darowiznę (niezależnie od przypadku) od stryja, nie wchodzi w grę zwolnienie od podatku na podstawie art. 4 a ustawy (dotyczy on rodziców, małżonków, rodzeństwa, dzieci, ojczyma, macochy). Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 5 obowiązek podatkowy spoczywa na nabywcy, czy to obdarowanym, czy to spadkobiercy. Gdyby już w trakcie postępowania o dział spadku od razu również udział stryja byłby Panu przekazany, wówczas to na Panu wyłącznie ciążyłby obowiązek zapłaty podatku. Gdyby zaś dokonać najpierw działu spadku, wówczas obydwaj Panowie musieliby zapłacić, a później jeszcze raz Pan jako obdarowany, gdyby stryj podarował Panu swoją część jako darowiznę. Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.
Na podstawie art. 14 ustawy kwalifikują się Państwo do II grupy podatkowej, gdyż tam są zaliczani zstępni rodzeństwa. Zwolnione od podatku jest wówczas nabycie majątku do wartości 7276 zł.
Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według następujących skal:
1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej:
do 10 278 – 3%
od 10 278 do 20 556 – 308 zł 30 gr i 5% nadwyżki ponad 10 278 zł
ponad 20 556 – 822 zł 20 gr i 7% nadwyżki ponad 20 556 zł
2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej:
do 10 278 – 7%
od 10 278 do 20 556 – 719 zł 50 gr i 9% od nadwyżki ponad 10 278 zł
ponad 20 556 – 1644 zł 50 gr i 12% od nadwyżki ponad 20 556 zł
3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej:
do 10 278 – 12%
od 10 278 do 20 556 – 1233 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 10 278 zł
ponad 20 556 – 2877 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 20 556 zł
Gdyby zaś została później zawarta umowa sprzedaży, nie darowizny, wówczas trzeba sięgnąć od ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W przypadku sprzedaży nieruchomości stawka podatku wynosi 2%, a przy innych składnikach majątkowych – 1%. Tutaj również nabywca płaci podatek.
Tak więc takie są możliwości, z których każda ma swoje wady i zalety, z każdą wiążą się określone formalności, jakich trzeba dopełnić i koszty, które trzeba ponieść.
Darowizna części spadku
Janek otrzymał 1/4 spadku po zmarłym stryju, jednak drugi stryj, Zbigniew, chce przekazać swoją część Janowi w formie darowizny. Aby to zrobić, obaj muszą udać się do notariusza, gdyż darowizna musi być sporządzona w formie aktu notarialnego, zwłaszcza że w skład spadku wchodzi nieruchomość. Janek jako obdarowany będzie musiał zapłacić podatek od darowizny zgodnie z II grupą podatkową.
Sprzedaż udziału spadkowego
Anna odziedziczyła 1/4 majątku po swoim zmarłym wujku. Jej kuzyn Paweł, który również odziedziczył 1/4, postanowił sprzedać jej swoją część. Zdecydowali się na spisanie umowy sprzedaży, co wiązało się z obowiązkiem zapłacenia przez Annę 2% podatku od czynności cywilnoprawnych, ponieważ w skład spadku wchodziły nieruchomości.
Dział spadku w sądzie
Marek i jego stryj Kazimierz odziedziczyli wspólnie majątek po zmarłym ojcu Marka. Stryj Kazimierz nie chce zajmować się swoim udziałem i postanawia przekazać go Markowi w sądzie w ramach działu spadku. Ponieważ dział spadku dotyczy nieruchomości, muszą przedstawić zgodny plan podziału. Opłata sądowa wyniosła 300 zł, a Marek przejął obowiązek zapłacenia podatku od nabytego udziału.
Istnieje kilka możliwości przekazania części spadku przez spadkobiercę z II grupy podatkowej, w tym darowizna, sprzedaż lub dział spadku. Każda z opcji wiąże się z różnymi kosztami i formalnościami, a wybór najbardziej korzystnej zależy od wartości majątku oraz rodzaju jego składników. Kluczowe jest również uwzględnienie podatku od spadków i darowizn oraz kosztów notarialnych lub sądowych.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz kompleksowe wsparcie w przygotowaniu pism prawnych, w tym w sprawach spadkowych, podziału majątku i przekazania spadku. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać szybką i rzetelną pomoc prawną dostosowaną do Twoich potrzeb. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
