• Data: 2024-11-12 • Autor: Marcin Sądej
Tata zmarł w 2006 r., ale nie przeprowadziliśmy postępowania spadkowego, bo mama ciężko przeżywała jego odejście. Po pogrzebie i później nie poruszaliśmy z siostrą sprawy spadku i nie mieliśmy dostępu do żadnych dokumentów. Nie mogliśmy więc sprawdzić, jaki jest status domu rodziców. Mama zmarła 4 miesiące temu i wtedy okazało się, że dom nie był tylko jej własnością, ale także taty. W ten sposób ja i siostra dowiedzieliśmy się, że dziedziczymy nie tylko po mamie, ale także po tacie. Postępowanie spadkowe przeprowadziliśmy u notariusza 2 miesiące temu. Nie wiemy, co w naszej sytuacji z opodatkowaniem spadku. Czy możemy co do spadku po tacie złożyć zeznanie SD-Z2, skoro dopiero niedawno dowiedzieliśmy się, że był spadek także po nim? Czy datą nabycia spadku po tacie jest moment, gdy się o nim dowiedzieliśmy, czy jednak data śmierci taty? Czy będziemy musieli od tego spadku złożyć druku SD-3 i zapłacić podatek, czy korzystamy ze zwolnienia podatkowego?
Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy SD obowiązek podatkowy w zakresie nabytego spadku powstaje w dacie uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku lub w dacie wydania aktu poświadczenia dziedziczenia. Zgodnie natomiast z art. 4a ust. 1 ustawy SD – zwalnia się całkowicie od podatku nabycie spadku po członkach najbliższej rodziny jeżeli zgłoszoną fakt nabycia poprzez formularz SD-Z2 w terminie 6 miesięcy licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego.
Zgodnie z art. 4a ust. 2 ustawy – jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa, zwolnienie stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.
W opisanej sprawie należy jednak zwrócić uwagę na inną kwestię. Otóż cały art. 4a ustawy SD został dodany do ustawy z dniem 1 stycznia 2007 r. Jak czytamy w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629 z późn. zm.) – do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy (czyli przed 1 stycznia 2007), stosuje się przepisy ustawy SD w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.
W myśl art. 922 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) – przez spadkobranie należy rozumieć przejście praw i obowiązków majątkowych zmarłego z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób.
Z powyższej normy prawnej wynika, że spadkobiercy w zasadzie wchodzą w sytuację prawną, w jakiej pozostawał spadkodawca. Oznacza to, że w skład spadku wchodzą prawa i obowiązki, ale także uzasadnione prawnie nadzieje na nabycie prawa. Prawa majątkowe są składnikiem masy spadkowej dającym nabywcy w drodze dziedziczenia legitymację prawną do występowania z wnioskiem o ich dochodzenie. Tym samym, m.in. prawem majątkowym jest prawo spadkobierców do nabycia akcji pracowniczych po uprawnionym pracowniku (spadkodawcy).
W myśl art. 922 § 2 ww. ustawy – nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. W obrębie zakresu pojęcia praw ściśle związanych z osobą spadkodawcy znajdują się prawa mające służyć zaspokojeniu określonych interesów konkretnej osoby ze względu na jego indywidualną sytuację, np. roszczenie alimentacyjne czy uprawnienie do renty.
Zgodnie z art. 924 ww. ustawy – spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast stosownie do przepisu art. 925 tej ustawy spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Prawomocne postanowienie sądu ma natomiast charakter deklaratoryjny i stwierdza jedynie nabycie spadku przez spadkobiercę (art. 1025 § 1 K.c.).
Zgodnie z art. 922-925 K.c. nabycie spadku ma miejsce w dacie otwarcia spadku, czyli w dacie śmierci spadkodawcy. Podkreślam, że czym innym jest data nabycia spadku (śmierć spadkodawcy), a czym innym jest data powstania obowiązku podatkowego (data uprawomocnienia się dokumentu potwierdzającego nabycie tegoż spadku).
Jeżeli zatem tata zmarł w 2006 r., to art. 4a ustawy SD stanowiący o zwolnieniu nie ma w ogóle zastosowania w Pana przypadku. Ani art. 4a ust. 1, ani też art. 4a ust. 2 ustawy SD nie ma w ogóle zastosowania.
Wyrok WSA w Krakowie z dnia 07.09.2010 r., I SA/Kr 1157/10:
„Zwolnienie od podatku, o którym mowa w art. 4a u.p.d.s. ma zastosowanie do nabycia własności rzeczy i praw majątkowych, które nastąpiło począwszy od dnia 1 stycznia 2007 r.”
Pismo z dnia 19.01.2010 r., wydane przez: Izba Skarbowa w Katowicach, IBPBII/1/436-271/09/MCZ:
„Momentem nabycia spadku przez wnioskodawczynię jest zgodnie z powołanymi wyżej przepisami prawa – data śmierci spadkodawcy. To oznacza, że wnioskodawczyni nabyła spadek po ojcu (w tym również prawnie uzasadnione roszczenia należne spadkodawcy) w dniu 20 września 1998 r., tj. przed wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2007 r. znowelizowanej ustawy o podatku od spadków i darowizn. Wobec tego w przedmiotowej sprawie mają zastosowanie przepisy ww. ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r.
W związku z tym ulgi i zwolnienia podatkowe przewidziane w ustawie o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. nie mają zastosowania do nabycia praw majątkowych w przedmiotowej sprawie. Zatem wnioskodawczyni nie może skorzystać ze zwolnienia podatkowego przewidzianego w art. 4a ww. znowelizowanej ustawy o podatku od spadków i darowizn, gdyż przedmiotowe zwolnienie nie było uregulowane w ww. ustawie w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r., a mającym zastosowanie do stanu faktycznego przedstawionego we wniosku.”
W odpowiedzi zatem na postawione pytania należy wskazać, że w ogóle nie ma Pan możliwości złożenia informacji SD-Z2. W zakresie nabytego spadku po ojcu należało zatem złożyć deklaracje SD-3 w terminie miesiąca, od dnia wydania aktu poświadczenia u notariusza na podstawie art. 17a ust. 1 ustawy SD.
W przypadku zgłoszenia SD-3, gdy podatnik nie ma możliwości złożenia SD-Z2, nie ma znaczenia, kiedy podatnik dowiedział się o nabyciu spadku. Podatnik ma miesiąc na złożenie deklaracji od daty powstania obowiązku podatkowego. Art. 4a ust. 2 ustawy SD, który stanowi o „dacie, kiedy podatnik dowiedział się o składnikach spadku”, nie ma w tym przypadku zastosowania.
Spadek po ojcu zmarłym w 2005 r.
Pani Anna po śmierci ojca w 2005 r. nie przeprowadziła postępowania spadkowego, gdyż była przekonana, że cały majątek należał do jej matki. Dopiero po śmierci matki w 2023 r. dowiedziała się, że ojciec był współwłaścicielem domu. Zdecydowała się na przeprowadzenie postępowania spadkowego po ojcu. Niestety, z racji tego, że ojciec zmarł przed 1 stycznia 2007 r., nie mogła skorzystać ze zwolnienia podatkowego, co oznaczało konieczność złożenia deklaracji SD-3 i zapłacenia podatku od spadku.
Zgłoszenie spadku po latach
Pan Jan odziedziczył majątek po zmarłym ojcu w 2004 r., ale wraz z rodziną nie przeprowadził postępowania spadkowego, ponieważ uznawali, że matka będzie jedyną właścicielką. Gdy mama zmarła w 2022 r., okazało się, że część domu formalnie należała do ojca. Po zgłoszeniu spadku po ojcu w 2023 r., Jan nie mógł skorzystać z ulgi podatkowej, gdyż spadek otwarty przed 2007 r. podlegał starym przepisom, które nie przewidywały zwolnień podatkowych.
Spadek po ojcu odkryty po śmierci matki
Pani Ewa dowiedziała się po śmierci matki w 2023 r., że część domu należała również do jej ojca, który zmarł w 2006 r. Nie przeprowadzono wcześniej postępowania spadkowego, a sprawa wyszła na jaw dopiero przy okazji dziedziczenia po matce. Ewa chciała zgłosić spadek po ojcu na formularzu SD-Z2, ale dowiedziała się, że w jej przypadku zwolnienie podatkowe nie obowiązuje, ponieważ ojciec zmarł przed 2007 r. Musiała więc złożyć deklarację SD-3 i opłacić należny podatek od spadku.
Spadek po zmarłym przed 1 stycznia 2007 r. nie uprawnia spadkobierców do skorzystania ze zwolnienia podatkowego przewidzianego w znowelizowanej ustawie o podatku od spadków i darowizn. W takich przypadkach należy złożyć deklarację SD-3 i opłacić podatek zgodnie z przepisami obowiązującymi w chwili otwarcia spadku. Brak zgłoszenia spadku na czas może wiązać się z dodatkowymi kosztami i sankcjami.
Oferujemy kompleksowe porady prawne online oraz profesjonalne przygotowanie pism dotyczących spadków, podatków i innych kwestii prawnych, z gwarancją szybkiej i rzetelnej obsługi. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać indywidualne wsparcie w Twojej sprawie. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
3. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 07.09.2010 r., I SA/Kr 1157/10
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
